Kesme İşareti (')

Kullanıldığı Yerler

Türk Dil Kurumu kaynaklarında kesme işaretinin kullanılacağı yerler örnekleriyle birlikte şu şekilde açıklanmıştır:

• Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
  • Kurtuluş Savaşı'nı,
  • Atatürk'üm,
  • Türkiye'mizin,
  • Fatih Sultan Mehmet'e,
  • Muhibbi'nin,
  • Gül Baba'ya,
  • Sultan Ana'nın,
  • Mehmet Emin Yurdakul'dan,
  • Kâzım Karabekir'i,
  • Yunus Emre'yi,
  • Ziya Gökalp'tan,
  • Refik Halit Karay'mış,
  • Ahmet Cevat Emre'dir,
  • Namık Kemal'se,
  • Şinasi'yle,
  • Alman'sınız,
  • Kırgız'ım,
  • Karakeçili'nin,
  • Osmanlı Devleti'ndeki,
  • Cebrail'den,
  • Çanakkale Boğazı'nın,
  • Samanyolu'nda,
  • Sait Halim Paşa Yalısı'ndan,
  • Resmî Gazete'de,
  • Millî Eğitim Temel Kanunu'na,
  • Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği'ni,
  • Eski Çağ'ın,
  • Yükselme Dönemi'nin,
  • Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'na.
  • “Onun için Batı'da bunlara birer fonksiyon buluyorlar.” (Burhan Felek)
  • 1919 senesi Mayıs'ının 19'uncu günü Samsun'a çıktım. (Atatürk)
  UYARI: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır:
  • Hisar'dan,
  • Boğaz'dan.
  UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır:
  • Bu Kanun'un 17. maddesinin c bendi...
  • Yukarıda adı geçen Yönetmelik'in 2'nci maddesine göre...
  UYARI: Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır:
  • Yunus Emre'nin (1240?-1320),
  • Yakup Kadri'nin (Karaosmanoğlu).
  UYARI: Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır:
  • Avrupa Birliği'ne üye ülkeler...
  UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz:
  • Boğaz Köprümüzün güzelliği,
  • Amik Ovamızın bitki örtüsü,
  • Kuşadamızdaki liman vb.
  UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
  • Türkiye Büyük Millet Meclisine,
  • Türk Dil Kurumundan,
  • Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına,
  • Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının;
  • Bakanlar Kurulunun,
  • Danışma Kurulundan,
  • Yürütme Kuruluna;
  • Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112'nci Birleşiminin 2'nci Oturumunda;
  • Mavi Köşe Bakkaliyesinden.
  UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.
  UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:
  • Türklük,
  • Türkleşmek,
  • Türkçü,
  • Türkçülük,
  • Türkçe,
  • Müslümanlık,
  • Hristiyanlık,
  • Avrupalı,
  • Avrupalılaşmak,
  • Aydınlı,
  • Konyalı,
  • Bursalı,
  • Ahmetler,
  • Mehmetler,
  • Yakup Kadriler,
  • Türklerin,
  • Türklüğün,
  • Türkleşmekte,
  • Türkçenin,
  • Müslümanlıkta,
  • Hollandalıdan,
  • Hristiyanlıktan,
  • Atatürkçülüğün.
  UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Halit, Şahap; Bosna-Hersek; Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Halidi, Şahabı; Bosna-Herseği; Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
  UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrıl­maz.
• Kişi adlarından sonra gelen saygı ve ünvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:
  • Nihat Bey'e,
  • Ayşe Hanım'dan,
  • Mahmut Efendi'ye,
  • Enver Paşa'ya;
  • Türk Dil Kurumu Başkanı'na.
• Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:
  • TBMM'nin,
  • TDK'nin,
  • BM'de,
  • ABD'de,
  • TV'ye.
• Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:
  • 1985'te,
  • 8'inci madde,
  • 2'nci kat;
  • 7,65'lik,
  • 9,65'lik,
  • 657'yle.
• Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:
  • Başvurular 17 Aralık'a kadar sürecektir.
  • Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu'nun veri tabanının genel ağda hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi'nin TDK için önemi büyüktür.
• Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:
  • Bir ok attım karlı dağın ardına
    Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
    İl yanmazken ben yanarım derdine
    Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan)
  • Şems'in gözlerine bir şüphe çöreklendi: “Dostum ne'n var? Her şey yolunda mı?” (Elif Şafak)
  • Güzelliğin on par'etmez
    Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)
• Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:
  • a'dan z'ye kadar,
  • Türkçede -lık'la yapılmış sözler.

Kaynakça

Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu, https://tdk.gov.tr/icerik/yazim-kurallari/noktalama-isaretleri-aciklamalar/, 2024.